Türk-İslam Sanatları Sergisi ziyaretinde tanıştığı şimdiki hocası Muhsine Akbaş’tan tezhip sanatını öğrenen Züheyde Gökçek, hobi olarak başlayıp evinde atölye kurarak tezhip sanatında sembollerle, motiflerle oynayarak desenler oluşturmayı, belirli geometrik referansların üzerine bunları bezeyerek kendi içinde doğal bir akışa sahip bir bütün oluşturmayı başardı.
Sabırla çizmeyi, dikkatle boyamayı, bunları yaparken yine kendi estetiğine, manasına ve biçimine sahip hat sanatı (İslami kaligrafi) ile ilişkilenmeyi yıllar geçtikçe daha çok seven sanatçı, eserlerinde saf altın kullanmaya da başladı. Şimdiye kadar yurt içinde sekiz, yurt dışında ise Amerika, Suriye, Nijerya ve Güney Afrika’da olmak üzere dört karma sergiye katılan Züheyde Gökçek, altı tane de kişisel sergi açtı.
Önemli Bir Not;
Tezhip kelime olarak altınlama, yaldızlama anlamına gelir; ki altın, bu sanatın boya malzemesi listesinde de yer alır. Fakat, tezhipte temel olarak guaj, sulu boya ve akrilik kullanılır.
Tezhibin tarihteki asıl işlevi yazıyı süslemektir. Tezhip sanatı Orta Asya’daki Türklerin 8. yüzyıldaki ilk devletlerinde başlamış, Selçuklularla Anadolu’ya gelmiş, Osmanlı’da zirve noktasını görmüş, bütün bu süreçte içine Uzakdoğu ve Fars etkisini de almıştır. Hatta Lale Devri’nde Rokoko akımından etkilenmiş ve bir süre öyle şekillenmiştir. Tezhip sanatı tarih boyunca el yazması kitapların, özellikle Kur’an’ı Kerimlerin, hat, levha, cilt kapaklarının süsü, çerçevesi, arka planı olmuştur.
Temel olarak bir desen, doku oluşturma, motif işleme sanatıdır. Çoğunlukla bitkisel formlar kullanır. Bu formlar kimi zaman onları boyutsuz kılabilecek şekilde hareketli, akışkandır; kimi zaman boşluklu bir zemin gibi iki boyutludur. Bitkisel formlar stilize edilmiştir. Klasik stiller halen ana etken olan stillerdir. Geometrik kurguda çoğunlukla simetri hakimdir; fakat, kimi zaman çalışılan hattın formu asimetrik tasarımlara kendiliğinden elvermektedir.
Tezhibi hat sanatından ayrı düşünmek zor. Hat da tezhip gibi Türk-İslam kültürüne ait bir güzel yazı sanatıdır. Bir sözü, kelimeyi, işareti ahenkli bir şekilde biçimlendirmenin adıdır. Ortaya koyduğu formlar, tezhip sanatçısının üzerine çalışacağı şeye dönüşür.
Züheyde Gökçek kimdir?
1967 Almanya Grünstadt doğumlu sanatçının çocukluğu ve gençliği Almanya’da geçti. Başarılı ve çalışkan bir öğrencilik hayatı yaşadığı, yılların ayırmadığı dostluklar kazandığı Almanya’dan 19 yaşında ayrıldı. Çevresinde ve dünyada olup bitenlere karşı duyarlı, önyargılardan uzak olmaya gayret eden kişiliğinin temelleri orada oluştu. O tarihlerden beri kişilerin ne olduklarına değil, nasıl davrandıklarına bakıyor.
Almanya’da aldığı ve uygulamaya başladığı başörtüsü kararı dolayısıyla Türkiye’de kazandığı Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arap Dili ve Edebiyatı bölümüne devam edemedi. 21 yaşında eşiyle tanıştı, aynı yıl evlendi ve Ankara’ya yerleşti. Almanca, İngilizce, Fransızca ve Türkçe olmak üzere dört dil bilen sanatçının 27 ve 22 yaşında iki oğlu, 9 yaşında bir kızı vardır.
Sergiler:
Yurt içinde sekiz, Amerika, Suriye, Nijerya ve Güney Afrika olmak üzere yurt dışında 4 karma sergiye katıldı. 11. Devlet Türk Süsleme Sanatları Tezhip Yarışması’nda bir eseri sergilenmeye hak kazanan Züheyde Gökçek’in kişisel sergileri:
1. RC Bilkent Sanat Sokağı’nda,
2. Tennure Sanat Galerisi’nde,
3. Ankara Olgunlaşma Enstitüsü’nde,
4. Ato Başkanı Salih Bezci’nin daveti üzerine ATO Başkanlık binasında,
5. ATO Congresium’da,
6. Beypazarı Belediyesi’nin daveti üzere Tarihi Suluhan Nasuh Paşa Han’da,
7. Panora Avm Vip Bölümünde,
8. Next Level Avm Sergi Salonunda,
9. 2017 Ramazan ayında bir ay Cumhurbaşkanlığı Külliyesi Vip bölümünde,
10. YÖK Başkanı Yekta Saraç Bey’in daveti üzerine Bilkent Otel’de Vice Chancellors’ Forum 2017 kapsamında,
11. 2018 Mart ayında İstanbul Dolmabahçe Sarayı Sergi Salonu’nda,
12. 2018 Ramazan Süresince Next Level Avm’de,
13. 2018 Emin Sanat Galerisi’nde,
14. 2020 Ankara Sanat Galerisi’nde “Rumilerin İzinde” sergisi
Sabahattin BİRİNCİ
