Kişilerarası İletişim Engelleri
1. Önyargı/Kalıpyargı
Önyargı, basmakalıp yargı, kalıp yargı olarak ifade edilen, bir kişi ya da grup hakkında öğrenilmiş, benimsenmiş ve bir kalıp olarak yerleşmiş algılardır ve kişilerarası iletişim sürecinde kişilerin etkilenmesine neden olmaktadır.
2. Tektipleştirme/Streotipleştirme
Streotipler genellikle kişilerin, içinde yer aldıkları meslek grubu, eğitimi, yaşı, cinsiyeti, ırkı, hobileri, hastalıkları vb. konularda oluşturulmaktadır. Bu algılamada, kişileri bu tür gruplar içinde değerlendirerek tek tip haline getirmek ve bu grupların özelliklerini üyelerine atfetmektedir.
3. Dilsiz Bilgilenme ve Halo Etkisi
Dilsiz bilgilenme, bir kişi hakkında edinilen bilgilerin zihinde tutularak belirli bir düzen içinde değerlendirilmesidir. Genellikle dış görünüş ve kişinin sahip olduğu fiziksel özellikler dilsiz bilgilenmeyi oluşturan bilişsel sürecin başlangıcında etkilidir. İlk anda oluşan ve sonraki kararlar üzerinde belirleyici olan bu etkiye halo etkisi adı verilmektedir.
4. Varsayılan Kişilik Teorisi
Varsayılan kişilik kuramı, diğer kişi hakkında hızlı bir şekilde bilgi sahibi olmak ve karar vermek amacıyla çok çeşitli kişilik özelliklerinin gruplandirilmasina dayanmaktadır. Farklı kişilik özelliklerinin bir grup içinde değerlendirilmesi için kişinin zihninde daha önceden oluşturulan şemaların kullanılması yoluyla bir kalıbın içerisine yerleştirilmesidir.
5. Özellik Atfetme
Özellik atfetme, dilsiz bilgilenme ve varsayılan kişilik teorisine benzemektedir. Özellik atfetme, bir kişinin görünen belli özelliklerinden ve davranışlarından hareketle, değerlendirmeyi yapanın sahip olduğu bilgi dahilindeki nitelendirmelerin çağrışım yaparak ardı ardına sıralanması ve buna bağlı olarak diğer özellik ve davranışların tahmin edilmesi ile oluşmaktadır.
6. Kehanet Teorisi
Kehanet/Öngörme teorisi, kişinin kendi sahip olduğu çeşitli özellikleri, istekleri, beklentileri, amaçları doğrultusunda bir inanış yaratması, bu inanışa gerçek gibi bağlanmaları ve bu gerçek varmış gibi davranışlar sergilemelerine dayanmaktadır.
7. Kalıplaşmış Düşünce
Kalıplaşmış düşünce, diğer kişiye hiçbir seçenek bırakmayan belirli dayatmalardan oluşmaktadır.
8. Suçlamak
Suçlamak, yaşanan olay ve durumlara ilişkin kişinin kendinde ya da diğerlerinde hata bulmasıdır. Kişi genel olarak, suçlama davranışını kendine ya da diğerlerine yönelik olarak gerçekleştirir.
9. Zihin Okuma
Zihin okuma yansıtma süreci ile birlikte işlemekedir. Zihin okuyan kişi, diğer kişinin düşüncelerinin ve hislerinin kendisinin düşündüğü ve hissettiği gibi olacağına inanmakta ve bundan dolayı da buna yönelik bir tepki geliştirmesini beklemektedir.
10. Filtreleme
Filtreleme, bir olayın ya da durumun sadece belirli bir yönünü ya da özelliğini önemseyerek diğer yönlerinin ya da özelliklerinin değerlendirilmemesidir. Sadece belirli bir noktaya odaklanılarak, adeta bir filtre kullanılarak diğer noktaların göz ardı edilmesidir.
11. Değiştirme Çabası
Değiştirme çabası, karşıdaki kişide beğenilmeyen özelliklerinin olduğunu ve bu özellikler değiştiği takdirde daha kabul edilebilir olunacağının bir ifadesidir. Değişime karşı bütün insanlar direnç gösterirler.
12. Kutuplarda Düşünmek
Kutuplarda düşünmek, her şeyi iki farklı kutupta algılayarak bir sınıflandırma yapmaya dayanır. Kutuplarda düşünen kişiler için mutlaka doğrular ve yanlışlar, iyiler ve kötüler, başarılar ve başarısızlıklar vardır. Ve bu sınıflandırmanın dışındakilerin hiçbiri kabul edilmez.
13. Açı Sadakati
Açı sadakati, kişinin kendi doğrularını ve gerçeklerini tek ve eşsiz olarak algılamasına denir. Açı sadakati, kişinin sadece kendi düşüncelerinin ve davranışlarının doğru olduğuna inanması, bunun dışındaki düşünce ve davranışları kabul etmemesidir.
14. Kişiselleştirme
Kişiselleştirme, kişinin çevresindeki her olaydan, davranıştan ya da kişiden kendisi ile ilgili bir anlam çıkarmasıdır. Kişileştirme hem kişinin kendisini hem de iletişim kurduğu kişileri yormaktadır.
15. Etiketleme
Etiketleme, kişileri belirli bir kategori ya da sınıf içinde değerlendirmektir. Özellikle ben değeri fazla gelişmiş kişiler diğerlerinden farklı olduklarını ve en iyi oldukları yönünde etiketlendirmeyi yaparlar.
16. Dilde Belirsizlik
İletişim sürecinde bir mesajın verilmesini ya da alınmasını olumsuz yönde etkileyen diğer bir engel de dilde belirsizliktir. Kelimeler, söyleniş biçimine ve vurguya göre farklı anlamlar taşıyabilirler.
17. Örtülü Anlamlar
Örtülü anlam, iletişim sürecinde kaynak ve alıcı arasında doğru sözcüklerin seçilememesi nedeni ile alıcının mesajın kaynağın aktardığı biçimde algılamaması ve yorumlanması sonucunda farklı bir şekilde değerlendirilmesidir.
18. Savunuculuk
Savunuculuk, bir kişinin kabul etmeyi reddettiği bir kusurunun ya da hatasının gerçekte kişinin kendisi tarafından algılanması sonucunda verdiği bir tepkidir.
