EMEKLİLERİN SENDİKALAŞMASI. Toplumdaki fertlere belirli düzeyde yaşam sunmak, ekonomik sorun yaşatmamak amacıyla devletler önlemini alır. Kişilerin yaşlılık dönemlerinde sosyal güvenlik sistemleri aracılığı ile çalıştıkları dönemdeki yaşam standartlarını sürdürebilmeleri sağlanır. Ülkemizde devletin sunduğu sistem SGK(Bağ-Kur, SSK, ES) aktif çalışanlardan kesilen miktarlar, emeklilere maaş olarak verilir. Bir de BES kişilerin ve devlet katkısının birarada olduğu sistem vardır. Yaşlı nüfusu artışı uygulanan politikalarla yaşlı yoksulluğunu getirmektedir. Türkiyede yaklaşık 14 milyon emekli bulunmaktadır. Son 20 yılda uygulanan politikalarla emekliler ülkemizin açlık sınırının yarısı kadar gelirleri ile en zorda kalan kesimini oluşturmaktadır. Bu nedenle emekliler hak arama mücadelesi içine girmiş, hızla sendikalaşma yolunda ilerlemektedir. (1)SENDİKA
Sendika kişilerin haklarını arayan ve koruyan düzenli bir sistemdir.
Sendika; kişilerin ekonomik, sosyal ve kültürel çıkar ve haklarının mevcut şartlarını daha iyiye götürmek yolunda çaba harcarken, en iyi çözümü sunmak isteyen bir birliktir.
Türkiyede 1930 yıllarında sanayileşme çabaları ile birlikte sendikacılık yaygınlaşmaya başlamıştır.
Sendikalar konularına göre; kişilere en iyi mali ve sosyal şartları sağlamayı amaçlarlar. Pazarlık yapma, masaya oturma gücüne sahip olmaları gerekir. Toplu sözleşme masasında temsil haklarının olması sendikanın güvenilirliğini arttırır.
(2)EMEKLİ SENDİKASI VE YASAL DAYANAĞI
Emeklilerin kendilerine ilişkin kararlarda taraf olmalarının yolu örgütlenmeden geçmekte olup, çözüm sendikalaşmaktır.
Sendika kurulumunun yasal
dayanağı Kanun, Anayasa, Uluslararası andlaşmalar ve sözleşmelerdir.
Emeklilerin sendika kurma hakkı Türkiye’nin taraf olduğu Uluslararası Sözleşmeler tarafından teminat altına alınmıştır.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi; BM Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmesi; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi; Sendika Özgürlüğü Komitesi, Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi, Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi, Avrupa Sosyal Şartı, Uluslararası Çalışma Örgütü 87 No’lu Sendika Özgürlüğüne ve Örgütlenme Hakkının Korunmasına İlişkin Sözleşme gibi ülkemiz tarafından kabul edilen uluslararası sözleşmeler; çalışma hayatında aktif bulunup bulunmamasına bakılmaksızın "herkese sendika kurabilme ve sendika üyesi olabilme hakkı" tanımış durumdadır.
Birleşmiş Milletler (BM) Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi: 22. madde "Herkes başkalarıyla birlikte dernek kurma hak ve özgürlüğüne sahiptir. Bu hak, herkesin çıkarlarını korumak için sendika kurma ve sendikaya üye olma hakkını da içerir" diyor.
Ancak yine Anayasa'nın 90. maddesine göre, iç hukukla Türkiye'nin yürürlüğe koyduğu uluslararası sözleşmelerin çelişmesi halinde, uluslararası sözleşmeler geçerli. Bu durumda, "herkesin sendika kurma hakkı olduğunu" söyleyen uluslararası sözleşmeler geçerlidir.
İç hukuk: TC.Anayasa'nın 51. maddesi "Çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir" diyor.
(3)EMEKLİYE SENDİKA ENGELİ
Türkiye’de Emeklilerin Sendika Hakkının Önüne Engeller Konulması Evrensel Hukuka Uygun Değildir.
Emekli Sendikaları hakkında açılan kapatma davaları ile emekli sendikaları haksız ve hukuksuz bir şekilde faaliyetten men edilerek, insanca ve onurlu bir yaşam için mücadele eden emekliler susturulmak istenmektedir.
Oysa Emekliler Sendika Kurabilir.
TC.Anayasanın 51. Maddesinin "Çalışanlar" kavramı yalnız aktif çalışanları değil, aynı zamanda çalışmaya dayalı hakları kullanan kişişileri de kapsar açıklaması getirilerek emeklilerin sendika kurma hakkının anayasal dayanağı oluşturulabilir. Buna rağmen şu anda bu maddeye dayanarak hukuksuz bir şekilde kapatılan Emekli sendikaları bulunmaktadır.
İşte bu nedenlerle emeklilerin ortak isteklerinden birisi de emekli sendikası yasal haklarının verilmesidir. Birçok Avrupa ülkesi Emekli Sendikalarını 1950 lerde kurmuştur.
Türkiye'nin de kabul ettiği uluslararası sözleşmeler, herkesin sendika kurma hakkı olduğunu belirttiğine göre; emekliler de çıkarlarını korumak, haklarını alabilmek için sendika kurabilirler.
(4)SENDİKA İNSAN HAKKI
Temel hak ve özgürlüklere ilişkin tüm uluslararası sözleşmelerde, sendika kurma hakkı bir insan hakkı olarak herkese tanınmıştır.
Anayasamızın 17. ve 90. maddeleri ile İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin 23/4. ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 11/1. maddelerinde yazılı olan metinlerde de açıkça görüldüğü gibi, Türkiye’nin imzalamış olduğu uluslararası sözleşmeler dikkate alındığında yürürlükteki Anayasanın 17. ve 90. madde hükümlerine dayanılarak kurulan emekli sendikaları yasaldır ve haklarında kapatma davası açılamaz.
T.C. Anayasası
Madde 17 - Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.
Madde 90 - Usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.
Emeklilere hak mücadelelerinde başarılar diliyorum.
TÜRBEP GN.SEK. Esma Müjgan ÇELİKKOL 12.09.2022